Ludwika Dobrzyńska-Rybicka
Na PSD reprezentował: poznański |
Data urodzenia: 19/11/1868 | Miejsce urodzenia: Brzeżawa |
Data śmierci: 07/10/1958 | Miejsce śmierci: Poznań |
| Rodzina: Ojciec: Ludwik Dobrzyński h. Jelita Matka: Ludwika z d. Moraczewska h. Cholewa Inni krewni: |
Wykształcenie: Uczyła się w Zakładzie Wychowawczo-Naukowym Wiktorii Niedziałkowskiej we Lwowie, następnie w wyższej szkole żeńskiej Anny i Anastazji Danysz w Poznaniu, by maturę ukończyć w Szkole Ludwiki (Luisenschule) w 1887 roku. W 1903 roku rozpoczęła studia na Uniwersytecie w Zurychu (Wydział Filozoficzny), w 1909 roku obroniła tam rozprawę doktorską (Die Ethik von Thomas Browne. Ein Beitrag zur Geschichte des Institutionismus). W czasie studiów przebywała również w celach naukowych w Paryżu, Oksfordzie i Lowanium. |
Działalność przed PSD: Po ukończeniu szkół w Poznaniu była opiekunką panien Mielżyńskich z Iwna przez około dwa lata. Następnie przeprowadziła się do rodziny w Kaliszu. Publikowała utwory literackie w lokalnej prasie. W 1896 roku wyszła za Karola Rybickiego. W 1900 roku jej dramat, Krystynka, został odznaczony na konkursie we Lwowie, premiera miała miejsce na scenie kaliskiej. W 1901 roku na deskach Teatru Polskiego pod kierownictwem Edmunda Rygiera miała natomiast miejsce premiera dramatu inspirowanego historią polskiego arianizmu, pt. Zygmunt Taszycki. W kolejnych latach poświęciła się studiom filozoficznym za granicą. Wróciła do Poznania w 1909 roku. W tym samym roku rozpoczęła pracę w Bibliotece PTPN początkowo jako asystentka Bronisława Erzepkiego. W 1911 roku wydała Dziennik Bibianny Moraczewskiej z podtytułem „wydany z oryginału przez wnuczkę Dr Dobrzyńską-Rybicką” (w rzeczywistości była wnuczką brata Moraczewskiej). Była aktywna na poznańskiej scenie kulturalnej, kontynuowała również pracę naukową. W 1917 roku nakładem PAU opublikowała książkę System etyczny Hugona Kołłataja, wyzyskującą niezbadane rękopisy Kołłątaja ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Książka uzyskała nagrodę arcybiskupa Edwarda Likowskiego. W latach 1916–1918 prowadziła wykłady wraz z Józefem Kostrzewskim, Kazimierzem Tymienieckim i Michałem Sobeskim. Działała na rzecz równouprawnienia kobiet w sferze społecznej i politycznej, związana była również z Czytelnią dla kobiet. |
Działalność po PSD: Od 1919 roku do 1937 roku piastowała stanowisko dyrektor Biblioteki PTPN. Była Przewodniczącą Narodowej Organizacji Kobiet na Wielkopolskę. Od 1919 roku współtworzyła nowo powstały Uniwersytet Poznański (początkowo pod nazwą Wszechnicy Piastowskiej). W 1920 roku uzyskała doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim za pracę o Kołłątaju i uzyskała tzw. veniam docendi, czyli prawo do prowadzenia zajęć dydaktycznych na uniwersytecie. Była drugą kobietą-docentem w Polsce (po Helenie Gajewskiej, która habilitowała się zaledwie miesiąc wcześniej). Wykładała socjologię i filozofię, od 1933 roku jako profesor tytularny. W latach 20. współpracowała z Florianem Znanieckim, m.in. przy organizacji konkursu dla kobiet na pamiętnik pracy wyborczej w związku z wyborami do Sejmu I kadencji. W 1921 roku została odznaczona za pracę plebiscytową na Śląsku. W 1935 roku stała się pensjonariuszką Zakładu Garczyńskich, 2 lata później, w 1937, przeszła na emeryturę w PTPN, ale wciąż pozostawała wykładowcą akademickim. Była członkiem licznych towarzystw – Sekcji Filozoficznej PTPN, Związku Bibliotekarzy Polskich, Akademii Umiejętności, a także Katolickiego Związku Polek, Polskiego Stowarzyszenia „Służba Obywatelska” i wielu innych. W czasie okupacji hitlerowskiej mieszkała w Śremie. W 1945 roku czynnie włączyła się w reaktywację Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Poznańskiego. Czynna naukowo do śmierci w 1958 roku. |
Miejsce spoczynku: Cmentarz św. Jana Vianneya w Poznaniu |
Bibliografia: WSB (M. Plewkiewicz); Słownik bibliotekarzy wielkopolskich. 1918 – 2000, Poznań 2001 (A. Nowacka); K. Budzińska, Idea kształcenia obywatelskiego w filozofii Ludwiki Dobrzyńskiej-Rybickiej, w: T. Buksiński (red.), Filozofia na Uniwersytecie w Poznaniu. Jubileusz 90-lecia, Poznań 2010; D. Gucia, Ludwika Dobrzyńska-Rybicka – hrabianka i profesor, „Przegląd Wielkopolski” 2016, nr 1; A. Koehlerówna, Ludwika Dobrzyńska-Rybicka 1868–1958, „Przegląd Biblioteczny” 1959, t. 26, z. 4; D. Mazurczak, Kariery akademickie kobiet w Polsce międzywojennej – Uniwersytet Poznański, w: A. Żarnowska, A. Szwarc (red.), Kobieta i kultura. Kobiety wśród twórców kultury intelektualnej i artystycznej w dobie rozbiorów i w niepodległym państwie polskim, Warszawa 1996; D. Mazurczak, Przykłady karier akademickich kobiet na Uniwersytecie Poznańskim w okresie międzywojennym, „Przegląd Politologiczny” 2011, t. 16, nr 12; E. Polanowski, Życie literackie Kalisza 1870–1907, Warszawa 1987; A. Przybyszewska, Spotkanie w teatrze. Dramaty Ludwiki Dobrzyńskiej-Rybickiej i Agnieszki Baranowskiej, „Kronika Miasta Poznania” 2011, nr 11. |
| Źródło ilustracji: Ze zbiorów Biblioteki PTPN |